Błotniak zbożowy Circus cyaneus
Wygląd
Błotniak zbożowy jest masywniejszy i ma szersze skrzydła niż błotniak łąkowy i stepowy. Samiec ma popielaty wierzch ciała, głowę i pierś. Brzuch oraz spod skrzydeł jest biały. Końce skrzydeł są czarne. Samca błotniaka zbożowego można odróżnić od pozostałych błotniaków po białym kuprze i braku ciemnego pasa na skrzydłach. Samica jest nieznacznie większa od samca i podobna do samicy błotniaka łąkowego oraz stepowego. Ptaki młode są podobne do samicy, jednak nie mają wyraźnego prążkowania na nogawicach.
-
Błotniak zbożowy. Rys. Michał Skakuj
Długość ciała: 43-51 cm
Rozpiętość skrzydeł: 105-125 cm
Masa ciała: samice ok. 510 g, samce ok. 350 g
Występowanie i liczebność
Najliczniejsze populacje błotniaka zbożowego zasiedlają wschodnią (Rosja) i północną część Europy (Skandynawia, Wyspy Brytyjskie) oraz Francję. W Polsce gatunek skrajnie nieliczny, od kilku lat nie ma żadnych potwierdzonych informacji o lęgach tego gatunku w kraju.
Siedliska
Błotniak zbożowy gnieździ się na podmokłych łąkach w dolinach większych rzek, rozległych bagnach, mszarach, wrzosowiskach oraz wydmach. We Francji część par gnieździ się w uprawach zbóż.
Rozmnażanie
Gnieździ się zazwyczaj pojedynczo, rzadko w koloniach lęgowych. Gniazdo na ziemi, w gęstej roślinności buduje zazwyczaj tylko samica. W maju samica składa 4-6 jaj. Wysiadywanie trwa 29-31 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 40 dniach.
Pożywienie
Poluje głównie na gryzonie i małe ptaki. W okresie lęgowym duży udział w jego pokarmie stanowią ptaki wróblowi, takie jak świergotek łąkowy, skowronek, szpak. Jednak zasadniczym pożywieniem, zwłaszcza w okresie zimowym są małe ssaki, zwłaszcza nornik zwyczajny.
-
Samiec błotniaka zbożowego. Fot. P. Wietecha
-
Samica błotniaka zbożowego. Fot. Z. Tunka
Polowanie
Tak jak u innych gatunków błotniaków, jest to lot patrolowy nisko nad ziemią, wzdłuż liniowych tras. Poluje na terenach otwartych.
Migracja
W przeciwieństwie do pozostałych gatunków nie odbywa dalekich wędrówek. Osobniki z populacji północno-wschodniej Europy spędzają zimę w środkowej, zachodniej i południowej Europie, natomiast osobniki z Europy zachodniej są osiadłe lub koczują. W Polsce sporadycznie spotykany zimą, częściej w zachodniej części kraju. Wędrówka wiosenna rozpoczyna się w marcu i trwa do początku maja. Przelot jesienny trwa od wrześniu do końca listopada.
Zagrożenia
W Polsce jak i w wielu innych krajach Europy najbardziej zagrożony gatunek błotniaka. Jest to spowodowane zanikiem jego naturalnych siedlisk, głównie osuszaniem terenów podmokłych, zagospodarowywaniem bagien i nieużytków.
Status ochronny
W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymagający ochronny czynnej.
Kategoria IUCN: VU (gatunek narażony na wyginięcie)
Dyrektywa Ptasia UE: załącznik I
Konwencja Berneńska: załącznik II
Konwencja Bońska: załącznik II