Współfinansowanie

Projekt realizuje

O projekcie

Błotniak łąkowy dawniej gnieździł się na terenach podmokłych. Na skutek degradacji (głównie melioracji) tego typu siedlisk zaczął wyprowadzać lęgi w uprawach zbóż oraz na zmeliorowanych łąkach. Rozwój „polnej” populacji błotniaka łąkowego obserwowano w latach 90-tych. Obecnie w niektórych regionach kraju błotniaki łąkowe gniazdują prawie wyłącznie na polach, głównie w uprawach zbóż ozimych (pszenżyto, pszenica, jęczmień) lub rzepaku. Daje to szansę na przetrwanie gatunku w coraz bardziej przekształconym przez człowieka krajobrazie, ale jednocześnie stwarza nowe zagrożenia. Błotniaki późno przystępują do lęgów i okres opuszczania przez pisklęta gniazd (od połowy lipca) może przypadać na czas żniw. O przetrwaniu lęgów w dużej mierze decyduje pogoda. Jeżeli żniwa rozpoczynają się wcześniej, cześć lęgów (późne lub powtarzane) jest nieumyślnie niszczona podczas koszenia (żniw). Lęgi mogą ulec zniszczeniu lub zostać porzucone w wyniku prowadzenia także innych zabiegów agrotechnicznych (np. oprysków). Gniazda zlokalizowanymi na łąkach lub w uprawach lucerny i koniczyny praktycznie zawsze wymagają czynnej ochrony, ponieważ koszenie roślinności odbywa się najczęściej na początku czerwca lub nawet w maju, jeszcze na etapie wysiadywania jaj.                                                                                                                  

  • Uprawy zbóż ozimych - siedliska lęgowe błotniaków. Fot. M. Rzępała

  • Polujący samiec błotniaka łąkowego. Fot. A. Łukijańczuk

  • Gniazdo błotniaka łąkowego w uprawie rzepaku ozimego. Fot. D. Krupiński

  • Samiec błotniaka łąkowego odpoczywający w pobliżu gniazda. Fot. A. Łukijańczuk

Uzasadnienie podjęcia działań ochronnych:

1. Błotniak łąkowy jest objęty w Polsce ochrona gatunkową.
2. Został wymieniony w załączniku I Dyrektywy Ptasiej UE (gatunki wymagające szczególnej ochrony).
3. Jest nielicznym lub bardzo nielicznym ptakiem lęgowym niżu Polski.
4. Krajowa populacja błotniaka łąkowego (ok. 3400 par) stanowi ok 20% populacji gatunku w UE i jest trzecią pod względem wielkości po Hiszpanii i Francji. 
5. Dane Monitoringu Ptaków Drapieżnych z lat 2007-2016 wskazują na wyraźny spadek indeksu liczebności błotniaka łąkowego w Polsce. Zmniejszenie liczebności gatunku notuje się także we Francji, Hiszpanii oraz na zimowiskach w Afryce.
6. W większości krajów europejskich błotniak łąkowy jest gatunkiem zagrożonym, znajduje się w Krajowych Czerwonych Księgach Zwierząt w: Niemczech, Holandii, Danii, Francji, Hiszpanii, Czechach.
7. Lęgi zlokalizowane w uprawach zbóż, rzepaku, lucerny oraz na łąkach są często zagrożone i wymagają czynnej ochrony. 
8. Czynna ochrona lęgów błotniaka łąkowego jest skuteczna. Współpraca ornitologów z rolnikami przynosi dobre rezultaty. 
9. Czynna ochrona błotniaka łąkowego jest realizowana od wielu lat w Holandii, Niemczech, Danii, Francji, Hiszpanii, Słowacji i Czechach.

  • Lotne młode błotniaki łąkowe. Fot. A. Łukijańczuk

  • Błotniak łąkowy jest nielicznym ptakiem w Polsce . Fot. Z. Tunka

Fundamentem projektu jest współpraca z rolnikami. Naszym celem jest przekonanie społeczności wiejskiej o pożytecznej roli błotniaka łąkowego w agrocenozach oraz potrzebie jego aktywnej ochrony. Nieodłącznym elementem naszych działań jest również propagowanie ochrony błotniaka łąkowego w mediach (głównie w prasie). 

  • Rolnicy są partnerami projektu. Fot. D. Krupiński

  • Ważnym elementem działań jest edukacja. Fot. K. Szulak

Najskuteczniejszą metodą czynnej ochrony lęgów (stosowaną od wielu lat w krajach Europy Zachodniej) jest ich zabezpieczanie za pomocą ogrodzeń z siatki. Zastosowanie ogrodzeń  eliminuje przypadki zabijania piskląt w czasie żniw (w czasie koszenia pisklęta pozostają bezpieczne w gnieździe) oraz ogranicza straty powodowane przez drapieżniki naziemne. Sukces lęgowy w gniazdach, objętych czynną ochroną jest znacznie wyższy niż w gniazdach nie chronionych i sięga ponad 90%. 

  • Wiele piskląt ginie podczas żniw. Fot. D. Krupiński

  • Współpraca z rolnikami to podstawa projektu. Fot. D.Krupiński

  • Pisklęta z późnego lęgu w ogrodzeniu z siatki. Fot. D. Krupiński

  • Ustalanie metody ochrony lęgu z rolnikiem. Fot. M. Rzępała.

Program ochrony błotniaka łąkowego został zainicjowany przez Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” w roku 2005 i obecnie jest nadzorowany w kilku regionach kraju, głównie w woj. mazowieckim. Intensywność oraz obszar działania zależy w dużej mierze od możliwości finansowych (pozyskanych dotacji celowych) oraz od liczby osób, które w danym roku mogą poświęcić swój czas, a nie rzadko także środki. Znacząca część naszych działań jest realizowana dzięki pomocy (nieodpłatna praca) wolontariuszy (podobnie jak w Hiszpanii, Francji i Holandii). Długoterminowym celem jest rozwój w Polsce (zwłaszcza w regionach o największej koncentracji par lęgowych - patrz mapa cenzus "sieci błotniakowej", tj. sieci osób, formalnych i nieformalnych grup roboczych, organizacji i instytucji zainteresowanych i zaangażowanych w czynną ochronę i badania błotniaka łąkowego. Każdą osobę, zainteresowaną ochroną błotniaków zapraszamy do współpracy i kontaktu z nami!

  • W czynnej ochronie uczestniczą wolontariusze. Fot. M. Rzępała

  • Pisklęta błotniaka łąkowego. Fot. P. Zabłocki

W latach 2013-2015 realizowaliśmy projekt POIS.05.01.00-00-381/12 pt. "Ochrona błotniaka łąkowego w Polsce", który był współfinansowany w 85% przez Unię Europejska ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz 10% przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pozostałe 5% kosztów pokrywane było z dotacji Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, środków własnych Towarzystwo oraz pracy wolontariuszy (ponad 15 osób). 

  • Wolontariusz Kasia Sartowska. Fot. M. Rzępała

  • Wolontariusz Jacek Chyła. Fot. M. Rzępała

W latach 2017-2020 realizowaliśmy projekt POIiS.02.04.00-00-0018/16 pt. "Realizacja Krajowego Planu Ochrony Błotniaka Łąkowego - etap I", który był kontynuacją i rozwinięciem działań realizowanych w ramach pierwszego projektu współfinansowanego ze środków POIiŚ UE. Głównym celem projektu była realizacja zatwierdzonego przez GDOŚ Krajowego Planu Ochrony oraz dalszy rozwój "sieci błotniakowej". Więcej o projekcie POIiŚ oraz jego rezultatach można przeczytać na stronie http://www.bocian.org.pl/blotniak

 

W latach 2021-2024 Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian" realizuje projekt pt. "Realizacja Krajowego Programu Ochrony Błotniaka Łąkowego", który jest współfinansowany ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021 , WFOŚiGW w Lublinie (dotacja w 2021 r.) oraz WFOŚiGW w Warszawie (dotacja w 2023 r.). Więcej o projekcie na stronie http://www.bocian.org.pl/blotniakEOG

Budżet projektu pt. Realizacja Krajowego Programu Ochrony Błotniaka Łąkowego":

Całkowity koszt projektu - 1 238 444,14 PLN

kwota dofinansowania (90% kosztów całkowitych): 1 114 599,72 PLN

w tym dofinansowanie MF EOG (85%) - 947 409,76 PLN

w tym dofinansowanie budżetu Państwa (15%) - 167 189,95 PLN

środki własne Wnioskodawcy i inne źródła (10%) - 123 844,41 PLN

dotacja (2021 r.) WFOŚiGW w Lublinie - 49 950 PLN brutto

dotacja (2023 r.) WFOŚiGW w Warszawie - 52 650 PLN brutto

  • Ryc. 1. Lokalizacja powiatów, na których będzie prowadzona czynna ochrona lęgów.

Zadania:

1. Czynna ochrona lęgów błotniaka łąkowego w 16 powiatach, na obszarach o dużej koncentracji par lęgowych.
2. Promocja ochrony błotniaka łąkowego wśród rolników oraz osób zainteresowanych ochroną przyrody.

Planowane efekty projektu:

- czynna ochrona co najmniej 300 lęgów błotniaka łąkowego w latach 2021-2023 na terenie 16 powiatów;

- wydanie II poprawionej wersji folderu pt. "Błotniak łąkowy - sprzymierzeniec rolników (5000 egz.);

- przygotowanie krótkiego (60 sec) spotu informacyjno-promocyjnego, którego głównym bohaterem będzie błotniak łąkowy;

- promocja czynnej ochrony błotniaka łąkowego w mediach społecznościowych (FB, YouTube);

- organizacja 2 konferencji poświęconych ochronie i badaniom błotniaka łąkowego;

  • Współfinansowanie projektu w latach 2021-2024 z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego 2014-2021

Dofinansowanie w roku 2021

 

Zadanie pt. "Realizacja Krajowego Programu Ochrony Błotniaka Łąkowego w województwie lubelskim" dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie, w kwocie 49 950,00 zł

Dofinansowanie w roku 2023

 

Zadanie pt. "Realizacja Krajowego Programu Ochrony Błotniaka Łąkowego" dofinansowano przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, w kwocie 52 650,00 zł